Piekeren: hoe krijg je het denken gestopt? (2020)

Wat is piekeren?

Mensen hebben ongeveer 50.000 gedachten per dag. 95% van deze gedachten zijn repeterende gedachten. Dit wil zeggen dat je ze steeds weer opnieuw overdenkt. Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat 75% van onze gedachten negatief zijn.

Of je het nu wilt of niet, je hoofd is heel de dag bezig met het produceren van gedachten.

Mensen piekeren over allerlei zaken: het werk, de kinderen, zijn relatie, gezondheid, het leven, hoe men bij een ander overkomt, wat men gezegd heeft, wat men een volgende keer wil zeggen, …

Piekeren is iets waar we ons allemaal mee bezig houden. Van nature is piekeren een gezond mechanisme. Je komt voor een situatie waar je niet meteen een oplossing voor vindt, via gezond piekeren ga je verschillende mogelijkheden onderzoeken om met deze struikelblok om te gaan. Wanneer je een goede oplossing lijkt gevonden te hebben, ga je deze uitvoeren.

Wanneer is piekeren ongezond?

Dit zich herhalende denkpatroon wordt pas negatief indien je geen oplossing vindt voor je probleem of geen concrete acties durft te ondernemen en vast loopt in je gedachten. Hier denk je vaak over dingen die mogelijk kunnen gebeuren of in het verleden hebben plaatsgevonden. Soms kan het maken van een excuse board je op weg helpen om opnieuw in beweging te komen.

Daarnaast onderscheid is er nog een andere vorm van negatief piekeren. Dit zijn de oncontroleerbare gedachten die vaak bij je opkomen en waar je geen verdere exploratie naar behoeft. Deze gedachten hebben vaak betrekking op een oordeel over jezelf bv ik ben dik, ik ben lelijk, ik kan niets, ik ben niets waard…. Ze flitsen veelvuldig door je hoofd en je lijkt ze niet te kunnen stoppen. Deze gedachten halen je eigenwaarde en zelfvertrouwen naar beneden.

Gevolgen van piekeren

Zich steeds herhalende gedachten kosten veel energie en beïnvloeden je gevoelens. Het kan zijn dat je onzeker, angstig, verdrietig of bedroefd wordt. Daarnaast kan veelvuldig piekeren een paniekaanval of hyperventilatie uitlokken. Het kan ook verlammend werken: je bent niet meer in staat actie te ondernemen. Waardoor het kan zorgen voor gevoelens van stress, spanning en vermoeidheid. In het ergste geval kan het leiden tot burn-out of depressie.

Bij overmatig piekeren over mogelijke gevolgen van een beslissing kan ook vermijdingsgedrag optreden. Je gaat bepaalde situaties vermijden omdat je schrik hebt dat ze ‘slecht’ gaan aflopen. Dit kan dan weer faalangst of sociale angst tot gevolg hebben.

Soms kan het moeilijk zijn malende gedachten zelf te stoppen. Ze komen steeds weer op vanaf dat je opstaat, gewoon overdag of wanneer je wilt gaan slapen. Op dat ogenblik gaat het denken een groot deel van je leven beheersen. Je lijkt er geen controle meer over te hebben. Hoe meer jij je best doet om minder na te denken, hoe meer je aan bepaalde zaken lijkt te denken. Dit noemen we ook wel eens de paradox van de roze olifant op rolschaatsen.

Piekeren oorzaak

Door steeds weer dezelfde gedachten te herkauwen, raken de hersenen overbelast. Je raakt in een soort vicieuze cirkel waar je soms moeilijk uitgeraakt.

Doordat piekeren zo snel gaat, wordt het deel van de hersenen dat instaat voor het vinden van een oplossing overgeslagen. Hierdoor ga je steeds meer piekeren. De hersenen worden als het ware gekidnapt door de piekergedachten.

Piekeren behandeling

Meestal beseffen mensen wel dat overmatig blijven malen en nadenken weinig zin heeft en dat het nergens toe leidt. Toch is dit besef vaak onvoldoende om het te kunnen stoppen. Dit komt omdat het denkend deel van de hersenen wordt overgeslagen wanneer men last heeft van zich chronisch herhalende gedachten.

Het eerste doel van de behandeling is dan ook om de vicieuze piekercirkel te doorbreken en het denkende brein opnieuw te activeren.

Hoe verloopt therapie bij piekeren?

Doordat er twee verschillende vormen zijn van piekeren, vragen ze beiden een andere benaderingswijze.

Wanneer je piekert over een probleem waar je niet meteen een oplossing voor vindt en waar je vaak je hoofd over breekt, gaan we het probleem verder verkennen. Vooreerst gaan we aan de slag om de vicieuze piekercirkel te doorbreken.

Daarna kijken we waar de struikelblokken zitten en onderzoeken we welke mogelijkheden je hebt om er mee om te gaan. Therapie is hierbij zinvol omdat je leert je probleem vanop afstand en een andere invalshoek te bekijken. Zelf geraak je vaak niet verder omdat je bepaalde mogelijkheden niet meer ziet. Daarnaast kan het helpend zijn bij het zelfverzekerd nemen van een besluit en een volgende kleine stap richting deze keuze.

Het kan ook voorkomen dat je last hebt van repeterende gedachten die je niet verder wilt verkennen, hiermee bedoel ik negatieve gedachten die de ganse tijd door je hoofd flitsen zoals bv. ik ben dik, ik ben niets waard, ik kan niets …

Gedachten die je met andere woorden naar beneden halen, waar je niets aan hebt en waar je geen oplossing voor dient te zoeken. Bij deze vorm gaan we met oefeningen aan de slag om de malende gedachtestroom te stoppen. Daarnaast gaan we via zelfonderzoek werken naar meer zelfvertrouwen en zelfinzicht.

In het laatste geval wordt ook gewerkt met IEMT om de kern van het denken aan te pakken en in positieve zin te veranderen.

Wil je graag samen op weg?

Ben je op zoek naar iemand die jou, of je kind, in zijn groeiproces kan ondersteunen? Neem dan eens een kijkje op de website van de praktijk en ontdek wat Yoeka voor jou kan betekenen. Of plan je afspraak voor een gesprek.

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Faalangst: wat is het en hoe geraak je er vanaf? (2020)

Wat is faalangst?

Faalangst is angst om te falen of te mislukken, in situaties waarbij je beoordeelt wordt of waarin je moet/wilt presteren.

Het kan zich voordoen tijdens een (rij)examen, een presentatie, een sportprestatie, …

Deze angst komt niet enkel voor in situaties waarin we een resultaat willen behalen op (korte) termijn zoals bv het halen van een diploma, het winnen van een match, … Het kan ook voorkomen in een nieuwe relatie of tijdens of voor het moederschap of andere situaties waarin je bepaalde eisen stelt aan jezelf.

Oorzaken van faalangst

Faalangst kan je ook wel zien als een soort van ‘doorschieten’ van positieve stress. Wanneer we moeten presteren wordt het lichaam hiervoor in gereedheid gebracht. Het stresssysteem wordt geactiveerd, zo krijg je meer adrenaline in het bloed. Daarnaast treden allerlei lichamelijke reacties op waardoor je beter kunt presteren. Het is een soort van extra boost om een optimale prestatie te leveren binnen de gegeven omstandigheden.

Bij negatieve stress gaat de opgewekte stress je in negatieve zin beïnvloeden. Dit zorgt er vaak voor dat je niet meer naar behoren kunt functioneren. De gevoelens van angst beïnvloeden zowel het denken, je gedrag en er kunnen verschillende lichamelijke verschijnselen optreden. Deze lichamelijke verschijnselen komen vaak voort vanuit een gevoel van paniek. In deze gevallen kan het zijn dat de angst de controle helemaal van je over neemt.

Hoe meer moeite je doet om niet faalangstig te zijn, hoe groter de angst soms wordt. Dit komt omdat jij je gaat concentreren op het ‘geen faalangst meer hebben’. Hierdoor ontstaat een paradoxale reactie waardoor de angst vergroot. Deze tegenstelling is te verklaren vanuit de paradox van de roze olifant op rolschaatsen.

Faalangst kan verschillende oorzaken hebben zoals bv weinig zelfvertrouwen, een perfectionistische ingesteldheid, waarde hechten aan negatieve piekergedachten, de lat te hoog leggen voor zichzelf of anderen, een negatief zelfbeeld…

Vaak geeft men zichzelf de schuld van alles. Daarnaast heeft men moeite met het aanvaarden van een compliment : ‘dat was toeval’ ; ‘het is me gelukt omdat anderen me geholpen hebben’ … is een vaak gehoorde reactie.

Mensen met faalangst hebben meestal hoge verwachtingen en eisen naar zichzelf toe. In veel gevallen zijn ze perfectionistisch ingesteld en durven ze moeilijk fouten maken. Indien ze toch een fout maken, vinden ze het lastig om zichzelf hiervoor te vergeven. Daarom gaan faalangst en perfectionisme vaak samen.

Soorten faalangst

In grote lijnen zijn er twee soorten te onderscheiden:

Cognitieve faalangst: deze heeft betrekking op het leveren van prestaties
Sociale faalangst: deze heeft betrekking op sociale interacties

Vaak wordt nog een derde categorie omschreven zijnde de ‘motorische faalangst’ waarbij men angstig is om lichamelijk te presteren. Dit kan bijvoorbeeld invloed hebben op sportprestaties.

Cognitieve faalangst

Doordat je met je hoofd meer gefixeerd bent op angstige, negatieve gedachten die optreden, ben je niet meer in de mogelijkheid je te concentreren op de eigenlijke taak die je wilt doen zoals bv het maken van een examen, het afleggen van een proef, het geven van een presentatie, …. Deze angst komt vaak voort vanuit angst voor een negatieve beoordeling van familie of vrienden of het niet halen van een beoogde doelstelling.

Hierdoor gebeurt het dat je minder goed gaat presteren en bijgevolg minder goede resultaten behaalt dan gehoopt of verwacht. Zo ontstaat een negatief zelfbeeld of negatieve zelfbeoordeling: ‘zie je wel dat ik het niet kan’; ‘ik kan niets’; ‘dit is me nooit gelukt, dus gaat het nu ook weer niet lukken’; ‘wat gaat … nu van mij denken?’… Door deze negatieve vooronderstelling wordt het telkens moeilijker in jezelf te blijven geloven en neemt het gevoel van mislukken en de faalangst toe. Je komt als het ware in een vicieuze cirkel terecht.

Sociale faalangst

Deze vorm ontstaat omdat men bang is op sociale wijze afgewezen te worden. Je bent bang voor de mening van anderen, je wilt aan eisen van anderen voldoen om erbij te horen… Het kan zich voordoen in familiale kringen, in relaties, bij vriendengroepen, op het werk onder collega’s …

Hier handel je vaak niet meer vanuit je eigen innerlijke kern, maar naar verwachtingen van anderen. Daardoor ontstaan gevoelens van stress en/of angst. Ook zorgt dit ervoor dat je soms moeilijk keuzes kunt maken omdat jij je steeds zorgen maakt over het effect van een keuze op anderen. Of over hoe anderen over je zullen denken als je een bepaalde keuze zou maken. Hierdoor kan je verzeild raken in veel piekeren.

De gevolgen van faalangst

Vanuit de angst om fouten te maken of negatief beoordeeld te worden, komt het voor dat men zaken gaat vermijden of uitstellen. Zo worden taken of opdrachten bewaart tot het laatste moment waardoor de angst groter wordt omdat men dan maar weinig tijd over heeft om deze taken goed uit te voeren. Ook worden situaties vermeden: men gaat niet meer naar trainingen of cursussen, oefent weinig om iets te bereiken, mijdt sociale interacties…

Van hieruit ontstaat het gevaar dat men in een sociaal isolement raakt of dat men de lat voor zichzelf zo hoog legt dat men na verloop van tijd uitgeblust raakt en zo in een burn-out terecht komt. Ook loopt men soms kansen mis bv rijbewijs, diploma, promotie…

Wanneer men in een situatie als het ware overmeesterd wordt door angstige gevoelens, wordt het orthosympatisch zenuwstelsel, of ook wel het stresszenuwstelsel, in werking gezet. Hierdoor treden allerlei lichamelijke verschijnselen op zoals bv

zweten
hartkloppingen
sneller ademhalen
hoofdpijn
duizelingen
je gaat blozen, stotteren of raakt moeilijk uit je woorden
spierspanning treedt op o.a. in je nek of schouders
je ervaart een zenuwachtig gevoel
je krijgt het warm of koud
je krijgt een black out
…

Het kan zijn dat je een paniekaanval krijgt of gaat hyperventileren.

Faalangst behandeling

Dat negatieve faalangst meer kwaad doet dan goed, ben je meestal wel van bewust. Toch is dit bewustzijn onvoldoende om deze onder controle te krijgen. Wanneer je last hebt van chronische faalangst is het vaak zo dat je in een vicieuze cirkel zit waarbij de angst het als het ware van je overneemt. Het lijkt alsof je lichaam als vanzelf reageert.

Belangrijk is om deze vicieuze cirkel eerst te doorbreken en daarna gaat kijken wat mogelijke, volgende (kleine) stappen naar groei kunnen zijn.

De vicieuze cirkel doorbreken

Het leren vormen van positieve, helpende gedachten is een belangrijke stap om met je faalangst om te gaan. Al is dit vaak onvoldoende om op lange termijn effect te hebben.

Om een goede overeenstemming te bereiken tussen je denken en voelen is het belangrijk dat je eerst de vicieuze, lichamelijke angstcirkel doorbreekt vooraleer je aandacht kan besteden aan je verdere groeiproces. Indien dit niet doorbroken wordt, worden positieve affirmaties vaak verworpen door het brein omdat ze onwaar aanvoelen.

Van daaruit is het nuttig om via IEMT (integral eye movement therapy) en/of oefeningen uit hypnose te werken naar het verminderen van de lichamelijke gewaarwordingen zodat er lichamelijk meer rust kan komen. Van daaruit kan je dan verder aan werken aan een meer positief zelfbeeld en nog meer zelfvertrouwen en je denken en voele op één lijn brengen.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Hoe krachtig leren spreken bij spreekangst? (2020)

Wat is spreekangst ?

Spreekangst wordt ook wel eens presentatieangst of podiumvrees genoemd. Spreekangst is angst om te spreken in het openbaar. Het treedt op wanneer je iets wilt vertellen of presenteren aan een (grote) groep mensen of het kan ook voorkomen in één op één relaties.

Het kan zijn dat je reeds enkele dagen op voorhand stress ervaart of dat je tijdens, of net voor het moment, wordt overvallen door een (grote) vorm van angst of paniek.

Oorzaken van spreekangst

Spreekangst is geen angst voor een reële situatie. Het is angst welke we ons hebben aangeleerd door een bepaalde manier van denken over onszelf of over een situatie.

Zo denk je bv dat je niets interessant te vertellen hebt, je een onaangename stem hebt om naar te luisteren, je vast en zeker je tekst gaat vergeten … We zijn bang voor de beoordeling en oordeel van degenen die naar ons kijken en luisteren. Door aandacht te schenken aan deze gedachten, en bepaalde lichamelijke gewaarwordingen die ermee gepaard kunnen gaan, ontstaat de angst om te spreken.

Soms kan spreekangst optreden na een onaangename ervaring bij het spreken in publiek. Bijvoorbeeld na kritiek van een werkgever, collega of andere. Daarnaast heeft de manier we naar onszelf kijken en ons zelfvertrouwen een invloed op hoe we ons presenteren voor een groep.

Wanneer je vaker last hebt van spreekangst, kan het zijn dat het angstige gevoel zich als uit het niets over je lijkt meester te maken en je een black out krijgt of in paniek raakt. Dit komt omdat we het brein ondertussen hebben aangeleerd dat het echt wel eng is om in publiek te spreken. Zo raken we uiteindelijk vast in een vicieuze cirkel.

Spreekangst gevolgen

Vanuit de angst fouten te maken, of negatief beoordeeld te worden, komt het voor dat mensen met spreekangst sociale interacties of het spreken in publiek gaan vermijden of uitstellen. Van hieruit ontstaat het gevaar dat men in een sociaal isolement raakt. Ook loopt men soms kansen mis bv diploma, promotie, een fijne ervaring…

Wanneer men in een situatie als het ware overmeesterd wordt door spreekangst, wordt het orthosympatisch zenuwstelsel, of ook wel het stresszenuwstelsel genoemd, in werking gezet. Hierdoor treden er allerlei lichamelijke verschijnselen op zoals bv

zweten
hartkloppingen
sneller ademhalen
hoofdpijn
duizelingen
je gaat blozen of stotteren of raakt moeilijk uit je woorden
spierspanning treedt op o.a. in je nek of schouders
je ervaart een zenuwachtig gevoel
je krijgt het warm of koud
je krijgt een black out
…

Het kan zijn dat je een paniekaanval krijgt of gaat hyperventileren.

Eerste hulp bij spreekangst: enkele tips

Bereid je voor: zorg dat je weet wat je wilt zeggen en laat ruimte voor improvisatie. Werk met ankerpunten. Zo voorkom je dat je in paniek slaat wanneer je een stuk van de ingestudeerde tekst vergeet.
Oefen je presentatie. Eerst voor jezelf al dan niet voor de spiegel. Dan voor je partner, je huisdier, je kinderen, vrienden… Maakt niet uit voor wie of wat, als je maar oefent.
Pas je tekst of wat je wilt zeggen zo aan zodat je het makkelijk kunt vertellen. Haal er eventueel moeilijke woorden uit, maak kortere zinnen…
Let op je ademhaling. Probeer rustig te ademen via de buikademhaling
Pas je lichaamshouding aan. Probeer eens een powerhouding voor je presentatie start. Tijdens je presentatie sta je zelfverzekerd.
Laat het oordeel van anderen los. Durf trots te zijn op jezelf!

Spreekangst behandeling

Iedereen heeft wel eens last van spreekangst, zelfs mensen die erg zelfverzekerd overkomen in groep of op een podium.

In eerste instantie kan je door veel te oefenen en een houvast te zoeken die voor jou werkt.

Wanneer je veel aandacht geeft aan de lichamelijke verschijnselen en bijhorende gedachten is het vaak zo dat je in een vicieuze cirkel zit waarbij de spreekangst het als het ware van je overneemt. Belangrijk is om deze vicieuze cirkel eerst te doorbreken en daarna gaat kijken wat mogelijke volgende (kleine) stappen naar verdere groei kunnen zijn.

Hierbij is het nodig dat de lichamelijke verschijnselen eerst tot rust gebracht worden. Van daaruit kan je groeien naar meer vertrouwen in jezelf tijdens het spreken. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de spreekangst kan het eveneens nodig zijn te werken naar een positiever zelfbeeld en meer zelfvertrouwen.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Een introductie over het wat en hoe van stress(2020)

Stress is een chemische reactie die optreedt in het lichaam met als doel ons te helpen bij het overwinnen van moeilijkheden.

Wanneer we voor een bepaalde uitdaging staan, wordt het lichaam in staat van paraatheid gebracht. Dit wil zeggen dat het wordt klaar gemaakt om optimaal te kunnen presteren. Door het in werking treden van het stressmechanisme worden we alerter, sneller, verbetert het leervermogen en geheugen en kunnen we efficiënter werken.

In oorsprong is dit dus een erg gezond mechanisme waartegen we ons vooral niet hoeven te verzetten. Integendeel we hebben juist een bepaalde mate van deze energie nodig om ons te kunnen motiveren en het beste uit onszelf te halen. Van daaruit kunnen we successen boeken in uiteenlopende situaties. Denk bv aan een examen, sollicitatie of een sportprestatie….

Wanneer stress je helpt groeien en presteren en je leven niet overheerst, spreken we van gezonde stress. Een stressvrij leven is van hieruit onmogelijk en ongezond om na te streven. Er is wel een verschil tussen af en toe gezonde stress ervaren en langdurig onder stress staan of zoveel van dit gevoel ervaren dat het een negatieve impact heeft op je leven.

Wanneer is stress ongezond?

In tegenstelling tot gezonde stress, houdt ongezonde stress je groeiproces tegen. De spanning stapelt zich op en je gaat juist minder presteren, kunt moeilijker nieuwe dingen leren of onthouden en in sommige gevallen ga je zelfs blokkeren.

In dit geval zendt het lichaam een waarschuwing uit en vraagt je even stil te staan en te kijken naar de omstandigheden. Wanneer je deze signalen lang blijft negeren, kan dit leiden tot een burn out of depressie.

Welke vorm je ook ervaart, het is belangrijk dat je leert stress te koesteren. Door het produceren van stress, wil het lichaam je helpen jouw levensdoelen te verwezenlijken door je in de hiervoor gewenste richting te sturen. Iedereen heeft immers doelen in zijn leven die men wilt nastreven. Wanneer deze doelen onder druk komen, treedt het stressmechanisme in werking.

Hoe ontstaat stress?

Ons stressmechanisme hebben we overgeërfd van onze vroege voorouders. Dit mechanisme hielp mensen in de prehistorie om te overleven. Wanneer zij oog in oog stonden met een gevaarlijk dier, was het nodig dat ze snel en krachtig konden reageren en zo zichzelf in veiligheid konden brengen. Hiervoor trad het stresssysteem in werking en bereidde hen voor om te vechten, vluchten of te bevriezen. Een juiste handeling op het juiste moment, maakte het verschil tussen leven en dood, eten of geen eten.

In onze moderne maatschappij heeft stress zijn nuttige functie als overlevingsmechanisme enigszins verloren. We komen zeer zelden in situaties terecht waarin we in levensbedreigend gevaar zijn. Vanuit de overerving blijft ons stressmechanisme wel werken en wordt het vooral uitgelokt door mentale factoren zonder ernstige en directe fysieke bedreiging.

We ervaren dit gevoel wanneer we bv in de file staan, onze verwachtingen niet worden ingelost, wanneer we ons zorgen maken over omstandigheden, over het willen inlossen van de verwachtingen van anderen, ….

Aanvankelijk heeft stress meestal betrekking op één levensdomein of functie zoals:

Binnen een bepaalde context bv je werk, op school, je hobbyvereniging enz.
In onderlinge relaties bv met je partner, je ouders, je collega’s, vrienden, enz.
Bij de overgang van de ene situatie naar een andere bv bij een verhuis, nieuwe school, renovatie, geboorte, huwelijk, afscheid nemen, enz.

Wanneer je het stressniveau niet tijdig naar een gezond niveau kunt brengen, kan dit – vanwege zijn uitdijend karakter – gaan doorwerken op andere levensdomeinen .

Wanneer wordt stress chronisch?

Als je de stresssignalen van het lichaam voor lange tijd negeert, raakt het lichaam ontregelt. Het blijft adrenaline aanmaken waardoor dit gehalte veel te hoog wordt en je niet meer goed tot rust kunt komen. Dit komt omdat je steeds in een staat van alertheid bent. Ook de hoeveelheid cortisol in het bloed verhoogt. Dit hormoon wordt aangemaakt door de bijnieren en zorgt ervoor dat je een prestatie langer vol kunt houden. Wanneer het langdurig wordt aangemaakt raken de bijnieren uitgeput met vermoeidheid en andere klachten tot gevolg.

Wanneer je chronisch stress ervaart, blijft je orthosympatisch zenuwstelsel actief. Dit zorgt ervoor dat je verschillende lichamelijke symptomen gaat opmerken. Daarnaast gaan de hersenen zich meer focussen op het vermijden van gevaar. Hiervoor gaan ze een stuk van de denkende hersenen (de prefrontale cortex) gebruiken. Doordat je meer attent bent op het detecteren van mogelijk gevaarlijke situaties, ga je ook meer gevoelens van angst ervaren.

Naast gevoelens van stress kan jij je angstig, overspannen, vermoeid, opgejaagd, onrustig, ongedurig, geïrriteerd enz. voelen. Ook kunnen depressieve gevoelens ontstaan omdat je positieve en leuke situaties minder snel opmerkt. Omdat de denkende hersenen minder goed werken is het moeilijker emoties onder controle te houden.

Zo kan het zijn dat je vlugger agressief gaat reageren, huilbuien krijgt, sneller dingen zegt zonder na te denken en waar je later spijt van hebt… Ook ga je meer dingen vergeten, ben je minder in staat problemen op te lossen, kan je minder goed plannen, …

Je reageert dus vanuit het oeroude vecht (woede, ergernis, frustratie, nervositeit,..-) vlucht (piekeren, vermijden van situaties, uitstelgedrag…) of freeze (black out, niet meer kunnen handelen, …) mechanisme.

Hierdoor ontstaat er vaak nog meer stress en kom je als het ware in een vicieuze cirkel terecht. Na een tijdje heb je het gevoel jezelf niet meer te zijn.

Gevolgen en symptomen van stress

Chronische en ongezonde stress heeft verschillende negatieve gevolgen voor het lichaam en ons leven.

Doordat het stresszenuwstelsel of orthosympatisch zenuwstelsel actief blijft, gaan we allerlei lichamelijke klachten ervaren. Daarnaast werkt het ook door op ons algemeen welbevinden en onze denkende en lerende vaardigheden.

Dit komt omdat het de denkende hersenen mee alert maakt als terreinverkenner voor mogelijk gevaar. Hoe langer je deze signalen negeert, hoe erger ze zullen worden, hoe meer ze gaan uitbreiden en hoe meer ze zullen gaan doorwerken op verschillende domeinen in je leven.

We ervaren stresssymptomen op drie niveaus:

Lichamelijke symptomen (lichaam)

Vermoeidheid: Wanneer je last hebt van langdurige stress, ben je vaker en langer vermoeid. Dit komt omdat het lichaam en geest voortdurend worden uitput en je hierdoor veel rust nodig hebt.
Zwakker immuunsysteem: Omdat het lichaam erg veel energie nodig heeft voor het in stand houden van dit systeem, gaat er minder energie naar het onderhouden van het immuunsysteem. Hierdoor word je sneller ziek, voelt jij je zwakker, voelt sneller pijn, …
Slaapproblemen: Niettegenstaande we erg vermoeid zijn, hebben we vaak last met slapen wanneer we onder constante stress staan. Dit komt omdat het de hersenen bezig houdt. Het lichaam bevindt zich in grote staat van alertheid op mogelijk gevaar en je komt moeilijk tot rust. Van daaruit ondervinden we vaak problemen met inslapen of doorslapen wanneer we onder stress staan.
Eetproblemen: vaak wordt een knoop of blok in de maag ervaren. Dit komt omdat het stresszenuwstelsel actief is en zo min mogelijk energie wilt steken in de spijsvertering. De maag en darmen worden minder actief met maagpijn of darmproblemen zoals diarree of constipatie tot gevolg.
Hartkloppingen: Doordat het lichaam klaar moet zijn om te vechten of te vluchten, zal je hart sneller gaan kloppen. Ook de spieren spannen zich op om een topprestatie te kunnen leveren. Wanneer je geen gevolg geeft aan deze lichamelijke signalen, blijven deze functies in werking met hartkloppingen en pijnlijke spieren tot gevolg.

Psychische symptomen (voelen)

Zich voortdurend gespannen voelen: Doordat het lichaam en geest alert zijn op gevaar, kan het zijn dat je een voortdurende spanning ervaart. Je kunt moeilijk rust vinden en raakt lichamelijk of geestelijk oververmoeid of overspannen. Wanneer je voor langere tijd oververmoeid of overspannen bent, kan dit leiden tot een burn-out.
Prikkelbaar: Vanuit het fight mechanisme dat in werking is getreden, ben je vlugger klaar om te vechten of agressief te reageren. Van daaruit ben je meer prikkelbaar, sneller geïrriteerd, ervaar je meer ergernissen … Ook zijn de hersenen meer gefocust op negatieve gebeurtenissen waardoor je positieve zaken in een bepaalde situatie minder gaat opmerken.
Huilbuien of zich neerslachtig voelen: Door vermoeidheid, uitputting, het verminderd vermogen om helder na te denken en de negatieve focus, ga jij je vaker ongelukkig, onzeker en angstig voelen.
Minder of niet meer genieten van het leven: Door het mechanisme en de gevolgen van stress is het moeilijker om plezier te hebben in het leven. Je voelt je ongelukkig, somber, zonder energie, piekert veel, hebt geen zin of je bent te vermoeid om dingen te ondernemen enz.
Minder zelfvertrouwen: Stress heeft ook invloed op de ontwikkeling van je zelfbeeld. Door zijn uitdijende karakter gaat het op steeds meer levensdomeinen een impact hebben. Je kan minder aan, nadenken en leren gaat moeilijker, je hebt minder vat op het onder controle houden van je emoties enz. Hierdoor ervaar je soms mislukkingen of falen waardoor je zelfvertrouwen een deuk krijgt. Doordat je meer geprikkeld en onrustig bent, heeft het ook invloed op relaties die daardoor kunnen verwateren of negatief beïnvloed worden. Dit alles kan na een tijdje het gevoel geven van ‘niets meer waard te zijn’.
Sociale isolatie: Door een gebrek aan energie, wisselend humeur, sombere gevoelens, een gebrek aan zelfvertrouwen enz. kan het zijn dat jij je meer en meer gaat afzonderen. Hierdoor worden negatieve gevoelens en een negatief beeld over jezelf nog meer versterkt.

Cognitieve symptomen (denken)

Toename van fouten en verlaagd prestatieniveau: Doordat de denkende hersenen mee gebruikt worden bij het in stand houden van het systeem, ga je na verloop van tijd meer fouten maken, minder presteren enz. Hierdoor kan faalangst en een negatief zelfbeeld ontstaan.
Concentratieproblemen: De hersenen zijn volledig gefocust op dit gevoel en kunnen hierdoor moeilijk met andere dingen bezig zijn. Ze fixeren zich op mogelijk gevaar en bijten zich hier in vast. Daarnaast ben je ook meer vermoeid door de lichamelijke uitputting. Zo heb je minder capaciteit over om na te denken over mogelijke oplossingen, creatief te denken, kan je moeilijker je gedachten ergens bijhouden enz.
Geheugenproblemen: Door de verminderde concentratie, vermoeidheid en andere is het normaal dat je moeite hebt met het onthouden en leren van nieuwe dingen. Ook kan je vaak minder goed dingen herinneren. Dit omdat de hersenen overbelast zijn met het in stand houden van het stressmechanisme.
Piekeren: De hersenen en gedachten zijn constant bezig en gaan in overdrive. Ze zijn continu op zoek naar mogelijke oplossingen en omdat het vermogen tot creatief denken is aangetast, herhalen ze steeds weer dezelfde opties. Dit alles zonder positief resultaat.
Besluiteloosheid: Door piekergedachten, verminderd zelfvertrouwen, verminderd vermogen tot het vinden van oplossingen leidt langdurige stress vaak tot besluiteloosheid en twijfels.

Zit stress tussen de oren?

Zoals je hierboven kunt lezen, wordt stress aangestuurd door een mechanisme in de hersenen. Dus van daaruit kunnen we zeggen: ja – het zit tussen de oren.

Gezien het feit dat het mechanisme vooral in gang wordt gezet door het onbewuste brein, net zoals de ademhaling, spijsvertering enz onbewust wordt aangestuurd, stel ik liever dat het tussen de onbewuste oren zit. Het is de kunst om de onderliggende mechanismen en opnieuw bewust te maken.

Vanuit die context wordt bij stressklachten ook wel eens van psychosomatische klachten gesproken. Dit zijn klachten die geen lichamelijke oorzaak hebben. Ze worden veroorzaakt door het brein of de psyche.

Stress heeft van daaruit niets te maken met zwak zijn. Er zijn miljoenen mensen over de hele wereld die er last van hebben. Doordat het deels vanuit de overerving in de genen zit, is het een normaal verschijnsel van de natuur. In onze huidige maatschappij heeft ze echter een andere betekenis en minder functie gekregen.

Kan het zijn dat iemand gevoeliger is voor het ontwikkelen van stress?

Iedereen is vatbaar voor stress. Tezelfdertijd blijkt uit onderzoek dat ongeveer 15-20% van de bevolking een gevoeliger of meer kwetsbaar zenuwstelsel heeft en van daaruit meer vatbaar is voor het ontwikkelen van stressgevoelens. Dit komt omdat de hersenen dan sneller en anders reageren op prikkels vanuit de omgeving. Mensen met een gevoeliger zenuwstelsel worden ook wel eens hoogsensitief genoemd (HSP of highly sensitive person).

Aan de genetische aanleg kunnen we niets veranderen, wat we wel in de hand hebben is de manier waarop we met stressvolle situaties omgaan. Deze manier van omgaan met stress wordt ook wel eens ons copingmechanisme genoemd.

Iedere persoon heeft een bepaalde draagkracht en draaglast.

Draaglast is de last die we ervaren bij het voorkomen van bepaalde gebeurtenissen. Wanneer er veel op ons afkomt bv overlijden, relatiebreuk, te hoge werkdruk…. wordt de draaglast verhoogt.

Onze draagkracht is wat we aankunnen, hoeveel we kunnen dragen binnen een moeilijke situatie. Dit is afhankelijk van een aantal factoren:

Genetische aanleg: of je al dan niet een meer kwetsbaar zenuwstelsel hebt
Omgevingsfactoren: of je al dan niet positieve steun uit je omgeving ervaart
Je manier van in het leven staan: De manier waarop je naar situaties kijkt erover denkt en je manier van handelen.

Iedere persoon heeft een andere balans in draagkracht versus draaglast. Dus wat voor de ene te veel is, kan voor een ander nog goed te dragen zijn. Ook is deze balans constant in beweging door situaties van buitenaf. Wanneer je draaglast voor een korte periode hoog is, is dit niet meteen een probleem. Dit wordt het wel wanneer je de balans niet meer opnieuw in een gezond evenwicht krijgt. Het in evenwicht brengen van deze balans wordt mede bepaald door je draagkracht.

Helpt medicatie tegen stress?

Nee, medicatie helpt niet om stress op te lossen. Het kan je wel helpen met bv inslapen of doorslapen, het afvlakken van lichamelijke symptomen enz. Medicijnen kunnen een goede tijdelijke oplossing zijn wanneer je plots wordt overspoeld door emoties welke je zelf op dat ogenblik niet kunt controleren. Dit kan bv optreden na verlies van een dierbare. Op lange termijn kan echter gewenning en afhankelijkheid optreden.

Medicijnen doen enkel aan symptoombestrijding, je leert niet luisteren naar je lichaam en met je klachten omgaan of de onderliggende oorzaak ervan op te lossen. Ook wordt vaak een verergering van klachten vastgesteld na het stoppen van de medicatie.

Helpen verslavende middelen tegen stress?

Middelen zoals alcohol, nicotine, cafeïne, drugs of andere helpen niet om stress te doen dalen. Zij kunnen, net als medicatie, een tijdelijke vermindering van de symptomen in de hand werken.

Ze leren je niet met stressgevoelens omgaan waardoor deze niet zullen verminderen.

Daarnaast treedt ook gewenning op. Het risico bestaat dat je telkens grotere hoeveelheden van een middel dient te gebruiken om de symptomen te onderdrukken. Hierdoor verhoogt het risico op verslaving zonder dat de stressklachten worden opgelost.

Wat helpt wel om mijn stress te behandelen?

Om erger te voorkomen is het goed zo snel mogelijk te handelen bij het optreden van de eerste symptomen van ongezonde stress. Indien je niet goed naar je lichaam luistert, zal het zijn signalen versterken met een chronisch gevolg. Door het tijdig aanpakken van negatieve stressgevoelens kan je voorkomen dat je in een vicieuze cirkel terecht komt en hiermee erger voorkomen.

Wanneer je last hebt van gevoelens van negatieve stress is het belangrijk op zoek te gaan naar wat je lichaam juist wilt zeggen. Wat is de onderliggende oorzaak van deze gevoelens? Vanuit deze conclusie kan je op zoek gaan naar oplossingen. Gezien het, in deze fase, soms moeilijk is helder na te denken, kan coaching helpend zijn bij het aanpakken van ongezonde stress.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.