Wat is perfectionisme nu precies ? (2020)

Wat is perfectionisme?

Perfectionisme is de angst om fouten te maken of niet goed genoeg te zijn. Hierdoor wil je graag alles onder controle houden en zaken ‘perfect’ doen. Aangezien dit onmogelijk is, zorgt dit vaak voor gevoelens van angst of stress.

Iemand die perfectionistisch ingesteld is, streeft ernaar de dingen steeds perfect te doen. Men mag geen fouten maken of wilt dat zaken helemaal verlopen zoals men ze van te voren bedacht heeft.

Op zich is een beetje een perfectionistische aanleg gezond. Je zet je in, zet door, werkt nauwkeurig, let op details en bent goed georganiseerd…. Als je iets doet, doe je het goed.

Perfectionisme wordt pas ongezond wanneer het je belet zaken te ondernemen.

Oorzaken van perfectionisme

Ongezond perfectionisme ontstaat vanuit gedachten over jezelf of over een situatie. Het komt voort vanuit de angst om niet te voldoen aan bepaalde verwachtingen die je van jezelf hebt of waarvan je denkt dat anderen ze voor jou hebben. Vaak ontstaat het vanuit denkkaders welke je hebt opgebouwd gedurende je levensloop.

Het kan zijn dat er in de thuiscontext bepaalde eisen werden gesteld en er hoge verwachtingen waren naar prestaties. Of misschien was er juist weinig aandacht voor bepaalde prestaties waardoor je steeds meer je best ging doen om opgemerkt te worden door zaken heel goed te willen doen om je zo te willen bewijzen.

Naast de thuiscontext heeft ook het schoolklimaat een bepaalde invloed gehad op jouw ontwikkeling. Opmerkingen van leerkrachten of andere jongeren kunnen mee aan de grond liggen van de neiging om dingen perfect te willen doen.

Naast het streven naar perfectie kan het ook zijn dat je het moeilijk vindt om controle los te laten.

Hoe weet je of je perfectionistisch bent?

Mensen met perfectionisme zijn vaak bang om fouten te maken of om niet goed genoeg te zijn. Ook kan het zijn dat je angstig bent wanneer zaken anders gaan lopen dan je wenst zodat je controle verliest.

In beide gevallen is er sprake van een onderliggende angst welke invloed heeft op jouw gedachten en handelen.

Deze angst kan zich op verschillende manieren uiten zoals bv

– overmatig piekeren
– paniekaanvallen
– keuzestress
– gevoelens van stress
– geen fut of energie om dingen te ondernemen
– uitstelgedrag
– dingen vermijden om te doen
— …

Hierdoor word je geremd dingen te ondernemen en doe je niets meer. Je gaat twijfelen, wordt onzeker en verliest zelfvertrouwen. Wanneer je dan toch iets moet doen bv voor je werk of thuis, ervaar je vaak gevoelens van stress of raak je in paniek.

Doordat je vanuit angst gaat handelen gebeurt het wel eens dat dingen ‘mislukken’ of beter: anders lopen dan je vooropgesteld had. Hierdoor wordt de twijfel en angst groter en kom je langzaam in een vicieuze cirkel terecht.

Gevolgen perfectionisme

Perfectionisme wordt een probleem als het je belemmert of verlamd in je denken of doen.

Vanuit de angst fouten te maken of niet aan bepaalde verwachtingen te kunnen voldoen, komt het voor dat mensen met perfectionisme situaties gaan vermijden of uitstellen. Men is erg zelfkritisch en laat zijn eigenwaarde afhangen van prestaties. De lat wordt hoog gelegd voor zichzelf en soms ook voor anderen.

Door de lat te hoog te leggen, kan je nooit voldoen aan de eisen die je aan jezelf stelt. Hierdoor ontstaat het gevoel van niet goed genoeg te zijn wat invloed heeft op je zelfvertrouwen en zelfbeeld.

Wanneer men last heeft van ongezond perfectionisme sluit men niet meer aan bij wie men in zijn ware kern is. Daarnaast vraagt het ‘perfect’ willen zijn erg veel energie en haalt men er weinig energie uit. Hierdoor kan het gebeuren dat men ongelukkig wordt, een burn-out krijgt,, last van paniekgevoelens of stress of in erger geval: een depressie. Ook loopt men soms kansen mis bv diploma, promotie, een fijne ervaring…

Behandeling perfectionisme

Perfectionisme is in de kern een angstproblematiek die zich vaak manifesteert via de gedachten. Je streeft naar perfectie en wil graag controle houden over zaken uit de omgeving. Omdat dit onmogelijk is, vertalen deze gedachten zich in allerlei negatieve gevoelens en/of uitstel- of vermijdingsgedrag.

Door de onderliggende angst gaat men perfectionisme eerder ervaren als een ongemak dan als kracht. Om helemaal tot rust te komen is het nuttig deze onderliggende angst te erkennen en tot rust te brengen.

Wanneer het angstige gevoel tot rust is gekomen, kan men stap voor stap groeien naar een positiever zelfbeeld. Om van daaruit ruimte te scheppen om te leren anders met fouten om te gaan.

Fouten zijn immers een onderdeel van het leven. Zonder het maken van fouten kan je niet groeien. De hersenen houden van fouten , zodat je kunt leren en verder ontwikkelen. Vanuit het plastische karakter van de hersenen, zijn ze steeds in staat om te groeien en nieuwe dingen te leren.

Het ontwikkelen van helpende gedachten kan een onderdeel zijn van het vrijkomen van perfectionisme. Hierdoor kan je langzaam naar je ‘goed genoeg lat’ groeien en ervaren hoe je deze kunt hanteren.

Gezien een perfectionistische ingesteldheid invloed heeft op veel facetten van het leven, is het nodig hier stap voor stap van vrij te komen zodat je langzaam je comfortzone kan stretchen en kan groeien in kracht en zelfvertrouwen.

Wil je graag samen op weg?

Ben je op zoek naar iemand die jou, of je kind, in zijn groeiproces kan ondersteunen? Neem dan eens een kijkje op de website van de praktijk en ontdek wat Yoeka voor jou kan betekenen. Of plan je afspraak voor een gesprek.

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Nieuw onderzoek over ademhaling, angst en geheugen (2020)

Hoe beïnvloedt de ademhaling gevoelens van angst?

Een nieuwe studie toont aan dat het ritme van je ademhaling de neurale activiteit (4) in de hersenen kan beïnvloeden. De neurale activiteit in de hersenen is verantwoordelijk voor het geheugen en emotioneel oordelen. Ademen is dus niet enkel belangrijk voor het inademen van zuurstof, het wordt nu ook gelinkt aan hersenfunctie en gedrag.

Wetenschappers van de Northwestern universiteit in Illinois ontdekten voor het eerst dat het ritme van de ademhaling elektrische activiteit in het menselijk brein creëert. Deze elektrische activiteit verbetert je vermogen tot emotioneel oordelen en het geheugen.

Deze effecten zijn echter verschillend naargelang je in- of uitademt en of je via de neus of mond ademt.

Het verschil tussen in- en uitademen werd onderzocht

In de studie konden personen sneller een angstig gezicht herkennen wanneer dit aan hen werd getoond bij inademing. Bij uitademing duurde dit proces langer. De testpersonen waren ook meer in staat een voorwerp te onthouden wanneer ze het gezien hadden bij inademing. Men stelde geen verschil meer vast wanneer de personen via de mond ademden.

Christina Zelano, assistent-professor neurologie aan de Northwestern University Feinberg School of Medicine vertelt hierover het volgende:

“Een van de belangrijkste bevindingen uit deze studie is dat er een groot verschil is in hersenactiviteit in de amygdala (1) en hippocampus (2) tijdens inademing in vergelijking met uitademing. Bij inademing zagen we dat de neuronen gestimuleerd werden in de olfactorische cortex (het sensorisch systeem dat onder andere wordt gebruikt voor de reukzin of het betekenis verlenen aan geur), amygdala en hippocampus . Dus over het ganse limbische systeem. (3)”

Moeilijke begrippen nader verklaard

Om dit beter te begrijpen, is het nuttig een aantal moeilijke woorden nader te verklaren.

(1) De amygdala of amandelkernen zijn kleine amandelvormige kernen waar een heleboel cellen in een groepje bij elkaar zitten. Een taak van deze kernen is het regelen van je emoties. Ze zorgen er dus voor dat jij je blij, boos, verdrietig, bang, onzeker of enthousiast over iets kunt voelen

(2) De hippocampus ligt in het midden van je brein. Via de hippocampus kunnen we ons dingen herinneren. Je kan het vergelijken met een grote fiche bak waarin je herinneringen kunt opbergen en raadplegen

(3) Het limbisch systeem is een zeer oud deel van ons brein en is een verzamelnaam voor een groep onderling verbonden structuren die met elkaar verbonden zijn. Deze structuren beïnvloeden grotendeels je emoties en gedrag.

(4) Neurale activiteit in de hersenen: Neuronen zijn overal aanwezig in het brein. Het zijn kleine breincellen die via elektrische signalen berichten doorsturen naar de rest van het lichaam. Deze elektrische activiteit wordt ook wel neurale activiteit genoemd.

Terug naar het onderzoek

De wetenschappers ontdekten voor het eerst deze verschillen in hersenactiviteit tijdens het bestuderen van zeven patiënten met epilepsie welke in aanmerking kwamen voor hersenchirurgie. Een week voorafgaand aan de operatie implanteerde een chirurg elektroden in de hersenen van de patiënt om de oorsprong van hun aanvallen te identificeren. Hierdoor konden wetenschappers de elektro-fysiologische gegevens rechtstreeks vanuit hun hersenen verkrijgen. De geregistreerde elektrische signalen toonden hersenactiviteit welke fluctueerde met de ademhaling. Deze activiteit vond plaats in de hersengebieden waar emoties, herinneringen en geuren worden verwerkt.

Vanuit deze ontdekking stelden de wetenschappers zich de vraag of cognitieve functies welke typisch geassocieerd zijn met deze hersengebieden – met name angstverwerking en geheugen – ook beïnvloed kunnen worden door de ademhaling.

Dit werd verder onderzocht

Om dit verder te onderzoeken organiseerden de wetenschappers een laboratoriumexperiment. Ze vroegen 60 proefpersonen om snelle beslissingen te nemen over emotionele expressies terwijl de wetenschappers hun ademhaling registreerden. De proefpersonen kregen verschillende foto’s met gezichtsuitdrukkingen van angst of verbazing te zien. Daarop moesten ze, zo snel mogelijk, aangeven welke emotie er getoond werd.

Wanneer de proefpersonen tijdens inademing een gezicht zagen, herkenden ze deze sneller als angstig dan wanneer ze deze beelden zagen tijdens uitademing. Deze hypothese ging niet op voor de verbaasde gezichten. Wanneer de proefpersonen gevraagd werd om door de mond te ademen, nam dit effect af . De versnelde waarneming was dus specifiek zichtbaar bij angstige stimuli tijdens nasale of neusademhaling.

Een gelijkaardig experiment gericht op de relatie tussen ademhaling en de geheugenfunctie

In een experiment gericht op het beoordelen van de geheugenfunctie – gekoppeld aan de hippocampus – werden hetzelfde soort afbeeldingen op een computerscherm getoond. Proefpersonen werd gevraagd om de beelden te onthouden. Later werd hen gevraagd om de beelden terug op te roepen. Onderzoekers ontdekten dat het herinneren beter lukte wanneer de beelden tijdens inademing werden getoond.

Deze bevindingen impliceren dat een snelle ademhaling een voordeel kan opleveren wanneer iemand zich in een gevaarlijke situatie bevindt, stelt Zelano.

Meer weten?

Bekijk hier de video van de Northwestern University.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Zijn medicijnen essentieel bij de behandeling van angst of stress? (2020)

Wanneer je last hebt van angst of stress, denk je vaak dat medicijnen een goede oplossing zijn. Ze worden ook nog vaak door de huisarts voorgeschreven bij behandeling.

Toch helpt medicatie niet om angst of stress op te lossen. Het kan wel helpen met bv inslapen of doorslapen, het afvlakken van lichamelijke symptomen of de grote emotionele pieken of dalen af te vlakken.

Kortom de gevolgen van angst of stress aan te pakken. Medicijnen kunnen daardoor een goede tijdelijke oplossing zijn wanneer je bv. plots wordt overspoeld door grote hoeveelheden emotionele lading welke je zelf op dat ogenblik niet kunt controleren bv na verlies van een dierbare.

Heeft iedereen baat bij het nemen van medicatie?

Slechts een op drie mensen vindt verlichting van symptomen bij het nemen van medicatie. Velen ondervinden onaangename bijwerkingen. Zoals bv gewichtstoename, maagklachten, verstoorde slaap, angstsymptomen, seksuele problemen, vermoeidheid, geheugenproblemen, droge mond, wazig zicht…. Deze bijwerkingen treden vooral op als je voor het eerst dergelijke medicijnen gebruikt.

Op lange termijn treedt gewenning en afhankelijkheid op. Hierdoor zullen klachten vaak sterker terugkomen na stopzetting van medicatie. Dit noemen we het zogenaamde rebound effect.

Welke medicijnen worden zoal voorgeschreven?

De meest voorgeschreven medicijnen bij behandeling van angst of stressklachten zijn:

Benzodiazepines zoals bv valium of temesta: Deze medicijnen dienen ervoor om op korte tijd angstgevoelens te verlichten. Omdat ze verslavend werken en vele bijwerkingen hebben, mag je ze slechts gedurende een beperkte tijd innemen. Alle benzodiazepinen verlichten angstgevoelens daarnaast werken ze ook als slaapmiddel.
Antidepressiva: Je zult misschien verbaast zijn dat antidepressiva worden voorgeschreven voor het minderen van angstklachten. Nu is het zo dat de neurotransmitters, welke verantwoordelijk zijn voor het beïnvloeden van depressie, ook verantwoordelijk zijn voor het opwekken van angst. Van daaruit is het logisch dat ze voor de behandeling van beide kunnen gebruikt worden.
Bètablokkers: Deze worden algemeen gebruikt voor de behandeling van hoge bloeddruk en verhoogde hartslag. Daarnaast kunnen ze zeer effectief zijn bij angst voor een specifieke situatie bv het geven van een presentatie of afleggen van een examen.

Het lange termijn effect van medicatie

Deze medicijnen werden veelal ontwikkeld in de jaren 1950 en werken allen op een verschillende manier om de hoeveelheid neurotransmitter, serotonine, beschikbaar tussen de synaptische zenuwen in de hersenen, te beïnvloeden. Allen hebben ze echter hetzelfde doel namelijk: het afvlakken van emoties, zodat je rustiger op angstsituaties kunt reageren.

Van daaruit heeft medicatie vaak een negatief effect bij het oplossen van angst of stressklachten, dit omdat er in oorsprong niets verandert. Medicijnen doen enkel aan symptoombestrijding, je leert niet luisteren naar je lichaam en met angst of stress om te gaan.

Behandeling van angst of stress via therapie

Psychotherapie kan hierbij een ondersteuning zijn. Doordat je leert luisteren naar je lichaam en gepaste handvatten ontdekt om hier mee om te gaan, zullen klachten verminderen en vermindert de kans op terugval.

Momenteel wordt vanuit meerdere hoeken gesteld dat medicatie niet langer de eerste optie van behandeling moet zijn bij symptomen van angst of stress. Therapie, counseling of coaching kunnen volwaardige alternatieven bieden binnen een behandeling in plaats van medicijnen.

Effectieve therapie welke iemand in staat stelt zich meer optimistisch en kalm te voelen, zal de chemie van de hersenen net zo goed veranderen als elke behandeling met medicijnen. Medicatie is dus niet essentieel bij de behandeling van angst of stressklachten, het kan je bij aanvang wel helpen om de grote lading van deze emoties weg te nemen.

Waar dien je op te letten bij het kiezen van een therapeut?

Er zijn verschillende soorten therapie welke allemaal werken vanuit een verschillende invalshoek. Let bij het kiezen van een therapeut op de visie of werkwijze welke deze hanteert vooraleer je een afspraak maakt.

Zie er op toe dat er toekomstgericht gewerkt wordt. Hier wil je namelijk de rest van je leven doorbrengen. Daarnaast kunnen therapieën die zich concentreren op het reflecteren op het verleden schadelijk zijn voor iemand die last heeft van angstige gevoelens. Het voortdurend herkauwen van gebeurtenissen en negatieve percepties kunnen ongemakkelijke gevoelens verergeren en de emotionele patronen die angst veroorzaken vergroten. Daarnaast is het belangrijk dat jij je goed voelt bij een therapeut en voldoende vertrouwen hebt dat jullie er samen uit zullen raken.

Wat is een goede therapievorm bij het behandelen van angst of stress?

Therapieën die werken aan specifieke doelen zijn erg helpend. Typische doelen kunnen zijn dat jij je weer ontspannen wilt voelen wanneer je praat met mensen, of rustig wilt blijven wanneer je reist met het openbaar vervoer…

Er zijn veel verschillende soorten therapie . Een therapeut die gespecialiseerd is in korte termijn oplossingen zoals een oplossingsgericht therapeut is erg effectief in het helpen verminderen van angstklachten.

Korte therapie of oplossingsgerichte therapie

Oplossingsgerichte therapie vindt meer en meer zijn opmars. Het helpt mensen veranderen door oplossingen voor een probleem te formuleren in plaats van bij het probleem te blijven rusten. Cliënten worden geholpen zich te concentreren op wat ze willen bereiken. Het concentreren op een probleem, maakt dat iemand zich slecht voelt. Kijken naar wat wel werkt, kan rigide denkstijlen afsnijden die angst op zijn plaats houden. Binnen deze therapievorm wordt gebruik gemaakt van inzichten uit de cognitieve gedragstherapie, de positieve psychologie, de systemische psychologie en methodieken vanuit het oplossingsgericht werken zelf.

Milton Erickson was de grondlegger van de oplossingsgerichte therapie. Zijn werk werd verder gezet door onder andere Steve de Shazer en Insoo Kim Berg in Amerika. En in België door het Korzybski instituut te Brugge.

Conclusie

Het aanpakken van angst of stressklachten via therapie of coaching vraagt veel moed en doorzettingsvermogen. Tezelfdertijd is het op lange termijn een meer effectieve methode voor het overwinnen van de klachten dan medicatie.

Samenvattend kan ik dus stellen dat medicijnen weinig zin hebben bij de aanpak van angst of stressklachten op lange termijn. Ze kunnen je wel helpen om je op korte termijn beter te voelen waardoor er meer ruimte vrij komt om met een traject aan de slag te gaan.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Het essentieel verschil tussen angst en stress (2020)

Is er een verschil tussen angst en stress?

Aangezien de symptomen, welke je gewaar wordt bij het ervaren van angst of stress, worden veroorzaakt door eenzelfde, chemische, reactie kan jij je afvragen of er een verschil bestaat tussen angst en stress?

We spreken van angst wanneer de symptomen optreden als reactie op een bedreigende situatie. Bij stress worden ze grotendeels veroorzaakt door zorgen. Daarnaast wordt angst meestal kortstondiger ervaren en kan stress weken, maanden of zelfs jaren aanhouden. Toch is deze scheiding niet altijd erg duidelijk en van daaruit worden de benamingen veelal door elkaar gebruikt.

De lichamelijke verschijnselen

De lichamelijke verschijnselen bij het ervaren van angst of stress zijn nagenoeg gelijk: een verhoogde hartslag, zweten, een kriebel of knoop in de maag, verminderd concentratievermogen…. Deze symptomen ontstaan door de fysiologische veranderingen die optreden wanneer je lichaam angst of stress ervaart.

De symptomen van angst en stress worden aangestuurd vanuit de hersenen. Gezien de hersenen geen onderscheid kunnen maken tussen een echte of ingebeelde bedreiging, gaan ze het lichaam altijd activeren wanneer er een dreiging wordt geregistreerd.

Deze dreiging kan verschillende vormen aannemen zoals: je zorgen maken over een sollicitatiegesprek, piekeren over een onopgeloste situatie, een brandend huis, een (bijna) auto ongeluk….

In al deze situaties zal je lichaam hetzelfde reageren, namelijk door het activeren van je stresszenuwstelsel of orthosympatisch zenuwstelsel. In situaties van een brand, of bijna ongeluk, is het nuttig dat je lichaam het stresssysteem in gang zet, hierdoor kan je snel reageren en jezelf in veiligheid brengen.

Je stresssysteem aan het werk

Wanneer jij je veel zorgen maakt, ga je echter dezelfde stress symptomen ervaren. Het gewaarworden van deze symptomen kan erg vervelend zijn als je bv in een vergadering zit, aan het winkelen bent, een presentatie moet geven…. Je hart begint harder te kloppen, je begint te zweten, wordt rood, je kunt minder goed nadenken en concentreren, … Op dit ogenblik is het activeren van het stress systeem minder nuttig en zorgt het vooral voor ongemak.

Is het nu angst of stress?

Het verschil tussen angst en stress is vaak moeilijk op te sporen. Een groot verschil speelt zich af bij de onderliggende oorzaak van de lichamelijke gewaarwordingen.

Wanneer we stress gewaar worden, is het soms moeilijker te duiden waar deze vandaan komt omdat stress een meer uitdijend karakter heeft. Van daaruit zijn we ons vaak niet bewust van het ontstaan van de lichamelijke signalen. Hierdoor worden ze over het algemeen als meer verontrustend ervaren en gaan we vaker op zoek naar een lichamelijke, medische verklaring.

Bij het ervaren van angst, zijn we ons vaak bewust waar we angstig voor zijn bv we zien een spin en voelen de signalen die ons lichaam uitzendt. Wanneer de dreiging of in dit geval de spin uit ons zicht verdwenen is, zakken de lichamelijke verschijnselen meestal erg snel. We zijn opgelucht en kunnen weer verder, al blijven we wel op onze hoede voor een nieuwe ontmoeting.

Toekomst en verleden

Een ander verschil tussen angst en stress is de beleving van tijd waarop de gevoelens betrekking hebben.

Angstgevoelens hebben vaker betrekking op de toekomst. We hebben schrik voor iets dat in de toekomst kan gebeuren vanuit zaken die we in het verleden hebben meegemaakt. Wanneer we bvb ooit zijn gebeten door een hond is dit een situatie die zich in het verleden heeft voorgedaan. Als we nu ergens een hond zien, ervaren we misschien een gevoel van angst. De angst die we dan gewaar worden, ontstaat omdat we bang zijn dat deze hond ons misschien ook kan bijten. Het angstgevoel komt naar voor vanuit een ervaring uit het verleden en projecteert zich op een mogelijke uitkomst in de toekomst (je kan niet zeker weten of deze hond je ook gaat bijten, de realiteit kan dus anders uitdraaien).

Stress ontstaat vaak vanuit een opeenstapeling van gebeurtenissen uit het verleden. We hebben bvb een drukke werkdag achter de rug, het verkeer richting thuis zit vast en je staat in de file, vervolgens mislukt je eten en zijn de kinderen lastig. Elk van deze momenten doet aanspraak op ons stresssysteem overbelasting hiervan zorgt voor chronische stress of stress zonder herstel. Dit laatste uit zich in lichamelijke klachten waar soms moeilijk een eenduidige oorzaak voor te vinden is.

Een nuttig hulpmiddel

Hoewel er zeker een aantal verschillen te vinden zijn tussen angst en stress, zijn er ook veel raakvlakken.

De aanwezigheid van ons stresssysteem is erg nuttig. Het zorgt ervoor dat we snel kunnen reageren bij gevaar. Daarnaast vormt het een soort kompas dat ons op koers houdt tijdens onze ‘levenswandel’.

Wanneer het alarmsignaal voor langere tijd actief blijft, en je een langere periode stress ervaart, is het nuttig te onderzoeken op welke vlakken je het roer kunt omgooien zodat je weer de juiste koers van je kompas volgt.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

De ontwikkeling van angst bij kinderen stap-voor-stap volgens leeftijd (2020)

De ontwikkeling van angst begint reeds vanaf onze geboorte. Het is een basisemotie welke we vanaf ons prille begin met ons meekrijgen. Angst heeft een alarmfunctie dat ons in staat stelt snel te reageren bij gevaar, van daaruit draagt het bij aan onze overleving. Het ervaren van een beetje angst vergroot onze prestaties, motivatie, concentratie enz. Over het algemeen is angst dus nuttig en positief.

Hoe we gevoelens van angst ervaren, evolueert tijdens onze ontwikkeling. Het soort angst dat we ervaren wordt specifieker naarmate we ouder worden en situaties waarvoor we bang zijn veranderen en nemen af bij het ouder worden. Angst ziet er dus op elke leeftijd anders uit.

De normale ontwikkeling van angst volgens leeftijd

Hieronder wordt de ontwikkeling van angstgevoelens per leeftijd onder de loep genomen. Hou er rekening mee dat deze grenzen enigszins flexibel zijn en sommige kinderen trager of sneller kunnen ontwikkelen op bepaalde gebieden.

0-6 maanden

Baby’s van 0-6 maanden worden angstig en gaan huilen bij het ervaren van plotselinge en sterke prikkels zoals bv een onverwacht hard geluid, plotselinge toenadering, verliezen van fysieke steun …. Ze kalmeren weer wanneer de verzorgers de prikkel wegnemen of verminderen.

Vanaf 6 maanden tot 2 jaar

Na 6 maanden kan een kind vier aangeboren angstreacties laten zien.

Ze kunnen beter gezichten onderscheiden en zo kan angst voor vreemden ontstaan.

Vanaf 8 maanden zijn kinderen goed bekend met hun vertrouwde verzorgers. Scheiding van deze vertrouwensfiguren kan separatieangst met zich meebrengen. Rond deze leeftijd gaan baby’s de omgeving meer en meer exploreren, beginnen ze te kruipen en ontwikkelt de motoriek zich verder. In deze fase ontstaat dan ook de angst voor hoogte en diepte.

Als laatste angst is er de voedselneofobie. Dit is angst voor het eten van onbekend voedsel. Tussen 6 maanden en 2 jaar dient een kind veel verschillende soorten voedsel te ontdekken. Dit is erg spannend en de hersenen zijn onbewust steeds alert op mogelijk gevaar en bijgevolg ook vergiftiging. Hierdoor ontstaat er een natuurlijke houding van voorzichtigheid bij het aanbieden van nieuw voedsel. Kinderen gaan protesteren, voedsel weigeren enz. Pas na een aantal keren proeven wordt een bepaald iets als veilig beschouwd.

In deze tijdspanne van 1.5 jaar ontdekt het kind veel nieuwe mogelijkheden en ruimtes. Het gaat meer op ontdekkingstocht en leert zo gaandeweg, met ondersteuning van de omgeving, met deze vier angsten om te gaan. Wanneer het kind de leeftijd van 2 jaar heeft bereikt, vervagen deze angsten langzaam en zijn ze minder prominent aanwezig. Het kind heeft geleerd hier mee om te gaan.

Tussen 2 en 6 jaar

Tussen de leeftijd van 2 en 6 jaar gaan kinderen steeds meer van de wereld rondom verkennen en begrijpen.

Dit levert nieuwe angsten en nieuwe mogelijkheden op om hier adequaat mee om te gaan. Het omgaan met angst wordt ook wel coping genoemd. Ieder heeft doorheen zijn ontwikkeling een eigen copingstijl, of manier waarop hij of zij met angstige of bedreigende situaties omgaat, ontwikkeld.

Angsten in functie van bescherming staan ook in deze periode nog centraal zoals bv angst voor dieren, voor bloed… Kinderen kunnen beter onthouden en herinneren zich dan ook nog een eventueel pijnlijk bezoek bij de tandarts of een andere onaangename ervaring. Langs de andere kant hebben ze nog een rijke fantasiewereld met spoken onder het bed, monsters in de kast…

Tegen de leeftijd van zes jaar beginnen kinderen langzaam meer aandacht te besteden aan leeftijdsgenoten. Pas dan beginnen ze de vaardigheid te ontwikkelen om hun eigen gedrag te evalueren. Hierdoor worden ze gevoeliger voor het oordeel van anderen.

De lagere schoolleeftijd

Tijdens de lagere schoolleeftijd ontwikkelt men zich ook verder op verstandelijk gebied. Hierdoor verandert de inhoud van angst nog meer. Ze wordt realistischer. Ook de piekervaardigheden beginnen zich beter en beter ontwikkelen. Hierdoor ervaren kinderen vaker reële angsten zoals bv angst voor ongelukken, ziekte, dood, gescheiden worden van belangrijke anderen….

De sociale invloed van leeftijdsgenoten wordt eveneens belangrijker naarmate kinderen ouder worden. Dit kan leiden tot een negatieve vorm van sociale angst wat hun verdere ontwikkeling in de weg kan staan.

Vanaf 13 jaar

Vanaf de leeftijd van 13 jaar worden angsten nog realistischer en is het afhankelijk van de geleerde coping mechanismen hoe men hier mee omgaat. Naarmate men ouder wordt, gaat men een eigen identiteit ontwikkelen. De sociale context, interactie en daarbij beoordeling van anderen blijft hierbij een belangrijke rol spelen.

De ontwikkeling van angst doorloopt zoals je kunt zien verschillende fases afhankelijk van het leeftijdsniveau. Het is goed om kinderen af en toe angst te laten ervaren. Het is een nuttige, algemene emotie die hoort bij het leven. Wanneer kinderen een keer angst ervaren, is er niet meteen iets om je zorgen over te maken. Het is goed dat ze er af en toe mee geconfronteerd worden. Hierdoor leren ze om met hun angsten om te gaan en een gezonde copingstijl te ontwikkelen.

Wanneer moet jij je zorgen maken?

Wanneer de angst langdurig aanhoudt en buiten proportie is tot een situatie bv stress voor een examen is normaal, overgeven hiervoor niet.
Wanneer de angst blijft aanhouden en niet vermindert met het ouder worden en niet langer aangepast is aan het leeftijdsniveau van het kind.
Wanneer een kind moeilijk te kalmeren is, zijn angst slecht kan controleren.
Wanneer een kind systematisch een situatie gaat vermijden uit angst bv niet meer naar school willen gaan.
Wanneer de angst de sociale, emotionele of schoolse ontwikkeling van het kind in de weg staat.

In deze gevallen is het nuttig verder op zoek te gaan naar manieren waarop je kind beter met zijn angsten kan leren omgaan en zijn moedskrachten verder kan ontwikkelen.

Wil je graag samen op weg?

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

Bron: ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen – een inleiding