faalangst

Faalangst: wat is het en hoe geraak je er vanaf? (2020)

Wat is faalangst?

Faalangst is angst om te falen of te mislukken, in situaties waarbij je beoordeelt wordt of waarin je moet/wilt presteren.

Het kan zich voordoen tijdens een (rij)examen, een presentatie, een sportprestatie, …

Deze angst komt niet enkel voor in situaties waarin we een resultaat willen behalen op (korte) termijn zoals bv het halen van een diploma, het winnen van een match, … Het kan ook voorkomen in een nieuwe relatie of tijdens of voor het moederschap of andere situaties waarin je bepaalde eisen stelt aan jezelf.

Oorzaken van faalangst

Faalangst kan je ook wel zien als een soort van ‘doorschieten’ van positieve stress. Wanneer we moeten presteren wordt het lichaam hiervoor in gereedheid gebracht. Het stresssysteem wordt geactiveerd, zo krijg je meer adrenaline in het bloed. Daarnaast treden allerlei lichamelijke reacties op waardoor je beter kunt presteren. Het is een soort van extra boost om een optimale prestatie te leveren binnen de gegeven omstandigheden.

Bij negatieve stress gaat de opgewekte stress je in negatieve zin beïnvloeden. Dit zorgt er vaak voor dat je niet meer naar behoren kunt functioneren. De gevoelens van angst beïnvloeden zowel het denken, je gedrag en er kunnen verschillende lichamelijke verschijnselen optreden. Deze lichamelijke verschijnselen komen vaak voort vanuit een gevoel van paniek. In deze gevallen kan het zijn dat de angst de controle helemaal van je over neemt.

Hoe meer moeite je doet om niet faalangstig te zijn, hoe groter de angst soms wordt. Dit komt omdat jij je gaat concentreren op het ‘geen faalangst meer hebben’. Hierdoor ontstaat een paradoxale reactie waardoor de angst vergroot. Deze tegenstelling is te verklaren vanuit de paradox van de roze olifant op rolschaatsen.

Faalangst kan verschillende oorzaken hebben zoals bv weinig zelfvertrouwen, een perfectionistische ingesteldheid, waarde hechten aan negatieve piekergedachten, de lat te hoog leggen voor zichzelf of anderen, een negatief zelfbeeld…

Vaak geeft men zichzelf de schuld van alles. Daarnaast heeft men moeite met het aanvaarden van een compliment : ‘dat was toeval’ ; ‘het is me gelukt omdat anderen me geholpen hebben’ … is een vaak gehoorde reactie.

Mensen met faalangst hebben meestal hoge verwachtingen en eisen naar zichzelf toe. In veel gevallen zijn ze perfectionistisch ingesteld en durven ze moeilijk fouten maken. Indien ze toch een fout maken, vinden ze het lastig om zichzelf hiervoor te vergeven. Daarom gaan faalangst en perfectionisme vaak samen.

Soorten faalangst

In grote lijnen zijn er twee soorten te onderscheiden:

  • Cognitieve faalangst: deze heeft betrekking op het leveren van prestaties
  • Sociale faalangst: deze heeft betrekking op sociale interacties
Vaak wordt nog een derde categorie omschreven zijnde de ‘motorische faalangst’ waarbij men angstig is om lichamelijk te presteren. Dit kan bijvoorbeeld invloed hebben op sportprestaties. 

Cognitieve faalangst

Doordat je met je hoofd meer gefixeerd bent op angstige, negatieve gedachten die optreden, ben je niet meer in de mogelijkheid je te concentreren op de eigenlijke taak die je wilt doen zoals bv het maken van een examen, het afleggen van een proef, het geven van een presentatie, …. Deze angst komt vaak voort vanuit angst voor een negatieve beoordeling van familie of vrienden of het niet halen van een beoogde doelstelling.

Hierdoor gebeurt het dat je minder goed gaat presteren en bijgevolg minder goede resultaten behaalt dan gehoopt of verwacht. Zo ontstaat een negatief zelfbeeld of negatieve zelfbeoordeling: ‘zie je wel dat ik het niet kan’; ‘ik kan niets’; ‘dit is me nooit gelukt, dus gaat het nu ook weer niet lukken’; ‘wat gaat … nu van mij denken?’… Door deze negatieve vooronderstelling wordt het telkens moeilijker in jezelf te blijven geloven en neemt het gevoel van mislukken en de faalangst toe. Je komt als het ware in een vicieuze cirkel terecht.

Sociale faalangst

Deze vorm ontstaat omdat men bang is op sociale wijze afgewezen te worden. Je bent bang voor de mening van anderen, je wilt aan eisen van anderen voldoen om erbij te horen… Het kan zich voordoen in familiale kringen, in relaties, bij vriendengroepen, op het werk onder collega’s …

Hier handel je vaak niet meer vanuit je eigen innerlijke kern, maar naar verwachtingen van anderen. Daardoor ontstaan gevoelens van stress en/of angst. Ook zorgt dit ervoor dat je soms moeilijk keuzes kunt maken omdat jij je steeds zorgen maakt over het effect van een keuze op anderen. Of over hoe anderen over je zullen denken als je een bepaalde keuze zou maken. Hierdoor kan je verzeild raken in veel piekeren.

De gevolgen van faalangst

Vanuit de angst om fouten te maken of negatief beoordeeld te worden, komt het voor dat men zaken gaat vermijden of uitstellen. Zo worden taken of opdrachten bewaart tot het laatste moment waardoor de angst groter wordt omdat men dan maar weinig tijd over heeft om deze taken goed uit te voeren. Ook worden situaties vermeden: men gaat niet meer naar trainingen of cursussen, oefent weinig om iets te bereiken, mijdt sociale interacties…

Van hieruit ontstaat het gevaar dat men in een sociaal isolement raakt of dat men de lat voor zichzelf zo hoog legt dat men na verloop van tijd uitgeblust raakt en zo in een burn-out terecht komt. Ook loopt men soms kansen mis bv rijbewijs, diploma, promotie…

Wanneer men in een situatie als het ware overmeesterd wordt door angstige gevoelens, wordt het orthosympatisch zenuwstelsel, of ook wel het stresszenuwstelsel, in werking gezet. Hierdoor treden allerlei lichamelijke verschijnselen op zoals bv

  • zweten
  • hartkloppingen
  • sneller ademhalen
  • hoofdpijn
  • duizelingen
  • je gaat blozen, stotteren of raakt moeilijk uit je woorden
  • spierspanning treedt op o.a. in je nek of schouders
  • je ervaart een zenuwachtig gevoel
  • je krijgt het warm of koud
  • je krijgt een black out

Het kan zijn dat je een paniekaanval krijgt of gaat hyperventileren.

Faalangst behandeling

Dat negatieve faalangst meer kwaad doet dan goed, ben je meestal wel van bewust. Toch is dit bewustzijn onvoldoende om deze onder controle te krijgen. Wanneer je last hebt van chronische faalangst is het vaak zo dat je in een vicieuze cirkel zit waarbij de angst het als het ware van je overneemt. Het lijkt alsof je lichaam als vanzelf reageert.

Belangrijk is om deze vicieuze cirkel eerst te doorbreken en daarna gaat kijken wat mogelijke, volgende (kleine) stappen naar groei kunnen zijn.

De vicieuze cirkel doorbreken

Het leren vormen van positieve, helpende gedachten is een belangrijke stap om met je faalangst om te gaan. Al is dit vaak onvoldoende om op lange termijn effect te hebben. 

Om een goede overeenstemming te bereiken tussen je denken en voelen is het belangrijk dat je eerst de vicieuze, lichamelijke angstcirkel doorbreekt vooraleer je aandacht kan besteden aan je verdere groeiproces. Indien dit niet doorbroken wordt, worden positieve affirmaties vaak verworpen door het brein omdat ze onwaar aanvoelen.

Van daaruit is het nuttig om via IEMT (integral eye movement therapy) en/of oefeningen uit hypnose te werken naar het verminderen van  de lichamelijke gewaarwordingen zodat er lichamelijk meer rust kan komen. Van daaruit kan je dan verder aan werken aan een meer positief zelfbeeld en nog meer zelfvertrouwen en je denken en voele op één lijn brengen.

Wil je graag samen op weg?

Ben je op zoek naar iemand die jou, of je kind, in zijn groeiproces kan ondersteunen? Neem dan eens een kijkje op de website van de praktijk en ontdek wat Yoeka voor jou kan betekenen. Of plan je afspraak voor een gesprek.

Yoeka biedt oplossingsgerichte therapie voor kinderen (vanaf 7 jaar), jongeren en volwassenen bij angst- en stress gerelateerde klachten. En loopbaanbegeleiding met loopbaancheques erkend door VDAB.

Plan een afspraak

Vragen?

Heb je nog vragen, neem dan gerust contact op via onderstaand formulier. Of stel ze aan Charlotte de mot onze chatbot.

      wpChatIcon
      error: Content is protected !!